Toekomstverkenning naar mogelijke effecten van corona op mobiliteit

De coronacrisis heeft een ingrijpend effect gehad op onze mobiliteit. Tijdens de coronacrisis hebben mensen een ander verplaatsingsgedrag vertoond dan daarvoor. Zo werkte op het dieptepunt van de crisis maar liefst twee derde van de werknemers minimaal één dag per week thuis. Vóór de crisis was dat ruim een kwart. Het gebruik van het openbaar vervoer daalde aan het begin van de eerste intelligente lockdown tot beneden de 20%. Sinds de zomer schommelt het rond de 40%.

In de studie stellen we de vraag of de coronacrisis ook voor de lange termijn effect kan hebben. Kunnen de ervaringen die we hebben opgedaan tijdens de coronacrisis een structurele invloed hebben op mobiliteit en ruimtegebruik? Wij zijn in deze studie vooral geïnteresseerd in de mogelijke effecten op het mobiliteitssysteem. Daarbij kijken we ook naar het ruimtegebruik.
 

Alternatieve uitgangspunten

De publicatie pretendeert geen nieuw basisscenario voort te brengen voor mobiliteitsanalyses. De studie geeft de uitersten van het speelveld weer om, in overeenstemming met de adviezen van Centraal Planbureau (CPB) en Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), gevoeligheidsanalyses te doen. Hiervoor brengt de studie alternatieve uitgangspunten voor een aantal specifieke ontwikkelingen in beeld, zoals thuiswerken, spreiding van wonen en werken, recreatieve verplaatsingen. Het gaat hierbij niet om een voorspelling van de werkelijkheid, maar om ontwikkelingen die voorstelbaar zouden zijn.

Hoe onze mobiliteit zich de komende jaren gaat ontwikkelen, is natuurlijk hoogst onzeker. Onduidelijk is of en zo ja in hoeverre het coronavirus zal doorwerken tot 2040 of 2050. Het is mogelijk dat we vlot terugkeren naar ‘business as usual’. Maar het is ook denkbaar dat we de gevolgen van de huidige crisis nog tot zeker 2040 of 2050 zullen voelen. Uiteindelijk gaat het om de vraag of het beleid moet worden aangepast. Het antwoord op die vraag maakt geen onderdeel uit van deze studie. De analyses zijn zo beleidsarm mogelijk uitgevoerd.
 

Drie verhalen

Om met de onzekerheid om te kunnen gaan, hebben we gebruikgemaakt van drie verhalen die zijn bedacht door experts. Zij vormen het fundament van deze studie en zijn vervolgens vertaald naar kwantitatieve uitgangspunten om daarmee een eerste verkenning uit te voeren naar mogelijke langetermijneffecten – horizon 2040 – van de coronacrisis op mobiliteit. De effecten leggen we naast de trendmatige ontwikkeling zonder corona (‘business as usual’), afgeleid van de zogenaamde WLO-scenario’s van PBL en CPB.

Door de kwantitatieve vertaling van de verhalen zoveel mogelijk te baseren op en te laten aansluiten bij geïnstitutionaliseerde ontwikkelingen, ontstaan gemeenschappelijke uitgangspunten op basis waarvan alle overheden hun eigen toekomstverkenningkunnen maken. Veel van de uitgangspunten zijn tot stand gekomen op basis van interpretatie door experts van huidige onderzoeken. Daarbij zijn de uiterste ‘hoeken’ van het speelveld verkend, die gaan nadrukkelijk verder dan business as usual.
 

Achtergronddocumenten

Deze studie is uitgevoerd in nauwe samenwerking met IPO en het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Daarnaast hebben diverse experts meegedacht en gediscussieerd over de verhalen. Bij deze publicatie horen drie achtergronddocumenten:

Bij de publicatie die de studie samenvat onder de groene knop hierboven, horen drie achtergronddocumenten:

1. Hoofdrapport 'Langetermijneffecten coronacrisis op mobiliteit' door MuConsult, 4Cast en Significance, 31 december 2020
2. Onderzoeksrapport 'Langetermijneffecten coronacrisis op mobiliteit' door MuConsult, 4Cast en Significance, 15 januari 2021
3. Goederenvervoerrapport 'BasGoed Runs Langetermijneffecten Covid-19' door Significance, 12 januari 2021.